Một trường đại học không chỉ được nhận diện bằng tòa nhà hay bảng tên, mà bằng không gian tinh thần mà nó kiến tạo. Giữa những bước chuyển của thời đại số, khi tri thức có thể được truyền tải qua màn hình, điều còn lại để giữ hồn cho giáo dục chính là văn hóa học đường. Nhân dịp kỉ niệm 50 năm kết nối và phát triển, Trường Đại học Sư phạm – Đại học Đà Nẵng (UED) khánh thành hai công trình văn hóa – nghệ thuật: Công viên Cầu Hiền Tài và Công viên Chu Văn An, mở ra những không gian giáo dục – nơi sự học hòa vào tri thức và con người.
Không gian – linh hồn của giáo dục đại học
Một đại học đúng nghĩa không chỉ có giảng đường, thư viện hay phòng thí nghiệm; nó là một môi trường sống, nơi mọi trải nghiệm đều có giá trị giáo dục. Mỗi con đường, hàng cây, khoảng sân, góc ngồi… đều góp phần hình thành nhân cách và nuôi dưỡng tâm hồn người học.
Đó chính là triết lí mà UED theo đuổi trong suốt hành trình 50 năm: đào tạo bằng môi trường – giáo dục bằng trải nghiệm – vun bồi bằng văn hóa. Mỗi không gian trong trường không chỉ phục vụ công năng, mà đều mang một câu chuyện, một biểu tượng, một giá trị về sự học.
Cầu Hiền Tài – Nơi tri thức dẫn lối tương lai
Công viên Cầu Hiền Tài – gợi nhớ lời dạy của Thân Nhân Trung: “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia”.
Tọa lạc tại tầng hai của tòa nhà Khuê Văn – biểu tượng mới của tri thức UED, Công viên Cầu Hiền Tài được thiết kế như một không gian mở và kết nối. Tên gọi “Cầu Hiền Tài” lấy cảm hứng từ câu nói bất hủ của Thân Nhân Trung: “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia.”
Cây cầu ấy trước hết là một công trình kiến trúc mang tính kết nối – nối những không gian học tập, và cả những con người đang cùng nhau tìm kiếm tri thức. Nhưng sâu hơn thế, “Cầu Hiền Tài” còn là một ẩn dụ của khát vọng chiêu hiền đãi sĩ, của ước nguyện nuôi dưỡng và quy tụ những trí tuệ tinh hoa cho quê hương, đất nước.
Mỗi bước chân đi qua cầu như nhắc nhớ về hành trình của sự học: đi từ “học để hiểu” đến “học để dẫn dắt”, từ tri thức cá nhân đến sứ mệnh cộng đồng. Cầu không chỉ bắc qua một khoảng trống vật lí, mà còn nối liền giữa nhận thức và hành động, lí tưởng và phụng sự, tri thức và nhân cách.
Bên cầu là vườn dạo Hiền Tài, được bao phủ bởi sắc màu cây lá và ánh sáng tự nhiên, với những hàng ghế trầm mặc – nơi người học có thể đọc một trang sách, trao đổi một ý tưởng, hay chỉ đơn giản là lắng nghe mình giữa nhịp sống hối hả. Đó là “vườn tư duy”, nơi tri thức không chỉ được tiếp nhận mà còn được chiêm nghiệm và nảy nở thành sáng tạo.
Thông điệp “From Learning to Leading” – “Từ học để hiểu đến học để dẫn dắt” khắc trên biểu tượng của Cầu Hiền Tài chính là tinh thần mà UED hướng tới: giáo dục không dừng ở việc tích lũy tri thức, mà ở việc chuyển hóa tri thức thành năng lực, thành nhân cách, và cuối cùng là thành trách nhiệm phụng sự con người và xã hội.
Công viên Chu Văn An – Tượng đài của đạo học Việt Nam
Trên một gò cao, nhìn xuống hồ sen tĩnh lặng, tượng Thầy Chu Văn An được đặt trang trọng giữa Công viên Chu Văn An – một công trình mang chiều sâu văn hóa của giáo giới Việt Nam. Chu Văn An không chỉ là biểu tượng của đạo học, mà còn là hình mẫu của người thầy chính trực, thanh liêm và tận hiến cho tri thức.
Công viên Chu Văn An là biểu tượng thẩm mĩ và bài học sống động về nhân cách nhà giáo – mẫu mực và bất biến.
Dòng chữ khắc trước tượng – “Cùng lí – Chính tâm – Tịch tà – Cự bí” là tứ đức mà Thầy Chu Văn An đã theo suốt đời, cũng là giá trị nền tảng của người thầy Việt Nam hôm nay: trung thực với tri thức, chính trực với lương tâm và sáng suốt trước thời cuộc.
Công viên Chu Văn An vì thế không chỉ là nơi tôn vinh một danh sư, mà còn là không gian giáo dục sống động. Mỗi sinh viên khi bước qua đó đều có thể tự hỏi: Ta sẽ trở thành người thầy như thế nào? Ta sẽ sống và dạy ra sao để xứng đáng với ngọn đèn đạo học ấy?
Văn hóa học đường – bài học từ chính không gian sống
Khánh thành hai công trình văn hóa – nghệ thuật vào dịp kỉ niệm 50 năm kết nối và phát triển của Nhà trường cũng như hưởng ứng kỉ niệm 43 năm ngày Nhà giáo Việt Nam, không chỉ là sự kiện của kiến trúc hay cảnh quan; đó là một “tuyên ngôn” giáo dục. Bởi giáo dục không chỉ diễn ra trong giờ học, mà trong mọi hành vi, tương tác, không gian. Một ngôi trường nhân văn phải dạy được cả bằng cách tổ chức đời sống của mình.
Tập thể lãnh đạo Trường Đại học Sư phạm – ĐHĐN chụp ảnh lưu niệm trước công viên Phan Chu Trinh nhân dịp khánh thành công trình (tháng 11/2024).
Từ Công viên Phan Chu Trinh với hàng chữ “Chi bằng học”, đến Công viên Khai Minh với biểu tượng sinh viên nâng cao tri thức, và nay là Cầu Hiền Tài, Chu Văn An, UED đã dần hoàn thiện “bản đồ văn hóa học đường” của riêng mình. Ở đó, mỗi công trình không chỉ để ngắm, mà để nghĩ; không chỉ để ghi nhớ, mà để tự soi mình trong dòng chảy tri thức và đạo đức.
Khi sự học hòa vào tri thức và con người
Những công trình ấy, suy cho cùng, không nhằm “tô điểm” cho khuôn viên, mà nhằm định hình nhân cách người học trong không gian sống và học tập.
Một sinh viên UED, mỗi ngày đi qua Cầu Hiền Tài, nhìn tượng Thầy Chu Văn An, có thể thấy ở đó bóng dáng tương lai của chính mình. Mỗi giảng viên khi nhìn những biểu tượng văn hóa ấy cũng thấy mình được nhắc nhở về sứ mệnh của nghề dạy học – truyền tri thức, giữ đạo, gieo nhân cách.
Không gian xanh và những công trình văn hóa UED là môi trường để sinh viên nuôi dưỡng cảm hứng học tập, phát triển toàn diện.
Bởi thế, “Không gian văn hóa – nơi sự học hòa vào tri thức và con người” không chỉ là chủ đề của một buổi lễ khánh thành, mà là triết lí giáo dục xuyên suốt: Đại học không phải là nơi chứa tri thức, mà là nơi tri thức được sống cùng con người, được hít thở, được cảm và được làm mới mỗi ngày.
Mỗi góc nhỏ tại giảng đường UED đều mang những thông điệp ý nghĩa về văn hóa, góp phần nuôi dưỡng tâm hồn và khơi gợi cảm hứng học tập cho sinh viên.
Văn hóa là nền tảng, con người là đích đến
Kỉ niệm 50 năm, UED không chỉ nhìn lại quá khứ, mà đang khẳng định con đường phát triển trong kỉ nguyên mới: trở thành đại học đổi mới sáng tạo đặc sắc và bền vững. Hai công trình khánh thành ngày 10/11 chỉ là điểm khởi đầu cho hành trình ấy. Nhưng chính từ những điều tưởng nhỏ – như một cây cầu, một bức tượng, một khu vườn – UED đã và đang thắp sáng một thông điệp lớn: Giáo dục chân chính bắt đầu từ văn hóa, và văn hóa chân chính là nơi con người học được cách trở nên tốt đẹp hơn.
PGS.TS. Võ Văn Minh (Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm – Đại học Đà Nẵng)