Xuất phát từ tình yêu thiên nhiên và mong muốn bảo tồn đa dạng sinh học bền vững, nhóm sinh viên Khoa Sinh – Nông nghiệp – Môi trường, Trường Đại học Sư phạm – Đại học Đà Nẵng (UED) đã thực hiện đề tài khoa học “Ứng dụng Cellulase và Protease trong chế biến trà túi lọc từ nấm Linh chi cổ cò thu hái tại Vườn quốc gia Kon Ka Kinh”. Đề tài được Hội Động vật học Frankfurt tại Việt Nam (FZS) tài trợ dưới sự hướng dẫn của ThS. Nguyễn Thị Bích Hằng.
Vườn Quốc gia Kon Ka Kinh thuộc Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cao nguyên Kon Hà Nừng. Đây là một trong những “điểm nóng” về đa dạng sinh học của Việt Nam – nơi lưu giữ nguồn gene quý hiếm của nhiều loài thực vật, trong đó có nấm Linh chi cổ cò (Ganoderma lucidum). Tuy nhiên, việc khai thác nấm Linh chi tại Kon Ka Kinh hiện nay chủ yếu ở dạng thô, sản phẩm phổ biến là nấm khô để đun nước, vừa bất tiện vừa hạn chế hiệu quả do thành tế bào nấm rất bền chắc, khó giải phóng hoạt chất bằng phương pháp truyền thống. Nhận thấy tiềm năng này, nhóm sinh viên đã đề xuất ứng dụng kỹ thuật chiết xuất hỗ trợ enzyme với cellulase và protease nhằm phá vỡ thành tế bào, giải phóng hoạt chất quý hiệu quả hơn. Sản phẩm kỳ vọng là trà túi lọc Linh chi cổ cò tiện lợi, nâng cao giá trị kinh tế, đồng thời góp phần phát triển du lịch sinh thái và bảo tồn bền vững tại Kon Ka Kinh.
Các thành viên nhóm báo cáo kết quả thực hiện đề tại trước hội đồng phản biện.
Đề tài tập trung vào ba nội dung chính: nghiên cứu ảnh hưởng của enzyme cellulase và protease đến hiệu quả chiết xuất dịch nấm Linh chi và nấm Vân chi; khảo sát tỷ lệ phối trộn nguyên liệu để tối ưu chất lượng cảm quan và khả năng kháng oxy hóa; đánh giá độ an toàn của sản phẩm theo tiêu chuẩn TCVN.
Kết quả cho thấy việc sử dụng enzyme trong quá trình ủ nấm giúp tăng hiệu quả chiết xuất hoạt chất đáng kể. Nấm Linh chi cổ cò đạt hiệu suất tối ưu khi ủ với hỗn hợp cellulase–protease 4% (tỷ lệ 1:1), trong khi nấm Vân chi cho kết quả tốt nhất với 5% protease. Sản phẩm trà túi lọc “Hoa Nấm” được phối trộn theo tỷ lệ 45% Linh chi, 25% Vân chi, 15% Cúc chi, 10% Atiso và 5% Cỏ ngọt, đạt điểm cao về cảm quan và khả năng kháng oxy hóa (trên 70%). Đặc biệt, sản phẩm đáp ứng các yêu cầu về độ ẩm, vi sinh và kim loại nặng, đảm bảo an toàn chất lượng.
Chia sẻ về lý do chọn đề tài, sinh viên Phạm Thị Diễm (lớp 22SS), thành viên nhóm nghiên cứu, cho biết: “Em từng tham gia khóa tập huấn bảo tồn thú linh trưởng và đi thực tế tại Vườn quốc gia Kon Ka Kinh, thuộc Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cao nguyên Kon Hà Nừng. Em rất yêu thiên nhiên nơi đây và mong muốn đưa kiến thức đã học vào thực tế để tạo ra sản phẩm có giá trị cho người dân địa phương”.
Cùng theo các thành viên trong nhóm, việc thực hiện đề tài xuất phát từ mong muốn bảo tồn và phát triển nguồn gene quý hiếm của nấm Linh chi, đồng thời tạo sinh kế cho người dân địa phương, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số. Nhóm cũng hướng đến việc ứng dụng công nghệ tiên tiến nhằm nâng cao giá trị sản phẩm. Sự kết hợp giữa tri thức bản địa và ứng dụng sinh học được kỳ vọng sẽ tạo nên một sản phẩm độc đáo, mang đậm dấu ấn của Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cao nguyên Kon Hà Nừng.
Sản phẩm trà túi lọc từ nấm Linh chi cổ cò thu hái tại Vườn quốc gia Kon Ka Kinh do nhóm sinh viên UED thực hiện.
Diễm cho biết thêm, thách thức lớn nhất của nhóm trong quá trình thực hiện đề tài là tối ưu hóa tỉ lệ nguyên liệu: enzyme. Mỗi loại nấm có cấu trúc khác nhau tương ứng với tỷ lệ ủ enzyme khác nhau, buộc nhóm phải tiến hành nhiều lần thử nghiệm để tìm ra tỷ lệ phù hợp. Bên cạnh đó, việc tiếp cận nguồn tài liệu khoa học chuyên sâu cũng không hề dễ dàng. Tuy nhiên, điều khiến nhóm hào hứng nhất là sự khác biệt rõ rệt sau khi áp dụng phương pháp xử lý enzyme: dung dịch chiết xuất có màu sắc đậm hơn, hương vị đậm đà hơn và đặc biệt hàm lượng hoạt chất có lợi được cải thiện đáng kể so với phương pháp truyền thống.
Đề tài của nhóm sinh viên UED không chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu khoa học mà còn mở ra một hướng đi mới trong khai thác và phát triển nguồn tài nguyên bản địa theo hướng bền vững. Việc ứng dụng công nghệ enzyme vào chế biến nấm Linh chi cổ cò đã chứng minh tính khả thi, hiện đại và hiệu quả, góp phần nâng cao giá trị kinh tế cho sản phẩm, đồng thời tạo cơ hội sinh kế cho cộng đồng địa phương. Quan trọng hơn, đây là minh chứng cho sự kết hợp hài hòa giữa bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển kinh tế xanh, hướng đến mục tiêu phát triển bền vững cho Vườn quốc gia Kon Ka Kinh và Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cao nguyên Kon Hà Nừng.
Bích Thủy